Mehinbanu Hanım kimdir?

 

  

Safevi devletinin banisi olan Şah İsmail’in kızlarından biri olan Mehinbanu aynı zamanda Şehzade Sultanum olarak da tarihi kroniklerde yer alıyor. O oldukça eğitimli, politik anlayışa sahip ve dindar bir kadındı42. Şehzade Sultanum Şah Tahmasb’ın çok sevdiği kardeşlerindendi.

Eğitime önem veren bir kadın olarak onun öğretim hayatında önemli kişiler yer almıştır. Dil kurallarını ve Fars dilini Nur Al Din Kaşi, diğer dini dersler dahil Kur-an ise Mevlana İmad Al Din Ali Astrabadi’den öğrenmiştir. Mevlana ölümüne kadar ona danışmanlık ederek, iradesi altında ona hizmet eden insanlardan biri olmuştur. O ünlü usta Heratlı Dust Muhammed’in de öğrencisi olmuş ki, Dust Muhammed sarayın hatta idi ve yazılarının  çoğu ona ait idi. Şehzade Sultanum sanat, mimari ve dini merkezlerin patronu gibi ün kazanmıştır. Kendi imkanlarından sağladığı parasıyla Şirvan, Gazvin, Rey ve İsfahan’da kutsal türbe ve camilere destekte bulunmuş ve tarafından hayırseverlik örgütleri kurulmuş ki, bu örgütler daha çok yetim ve muhtaç ailelerin kızlarına çeyiz yardımında bulunmaktaydı. O sadece sosyal ve sanat alanında değil, siyasi alanda da pek çok başarı kazanarak kardeşi Şah Tahmasb’ın sağ kolu rolü oynamayı başarmıştır. Örneğin, Babür ve Osmanlı devletleri arasında Safeviler’in ilişkilerin düzenlemesinde oynadığı rolun önemini gösterebiliriz.

 

Mehinbanu saltanatın evlenmemiş hatunlarından biriydi ki, o dönem İslam toplumunda kadının evlenmemesi biraz da olsa tuhaftı. Onun evlilik yapmamasının nedenlerine baktığımızda hem kardeşinin bu konuya kıskançlıkla yaklaşarak onu paylaşmak istememesi, hem de evliliğin sanki Mehinbanu’yu devlet işlerinden uzaklaştıracağı düşüncesi idi. Mikel Membren’in belirttiği üzre, Şah Tahmasb’ın 12. Imam Mehdi için evlenme amaçlı sakladığı kardeşi, Sultanum adı ile tanınan Mehinbanu idi. 

Hem siyasi, hem soyal hayatta aktif rol alan Mehinbanu-Şehzade Sultanum 1561 yılında hayatını kaybetmiştir. Şehzade Sultanum-Mehinbanu Gum şeherinde defn edilse de, daha sonra Safevi için kutsal topraklar sayılan Kerbela’ya taşınmıştır53. Döneminin entelektüel ve dindar saray hanedan kadını örneği sayılan Mehinbanu Hanım daha sonraları Safevi Saltanatı’nda yer almış şehzadeler için bir örnek simgesi olabilmiştir